W czwartek, 25 kwietnia 2024 roku, Sąd Najwyższy podjął długo oczekiwaną decyzję w sprawie kredytów indeksowanych do franka szwajcarskiego. Izba Cywilna Sądu Najwyższego w odpowiedzi na pytania pierwszej prezes Sądu Najwyższego w sprawie kredytów frankowych wydała swoją uchwałę. Opierając się na dotychczasowych wyrokach TSUE oraz orzecznictwie sądów polskich, SN podjął decyzję mającą na celu ujednolicenie praktyki sądowej w sprawach dotyczących kredytów frankowych. Jakie więc szykują się zmiany dla Frankowiczów i reprezentujących ich kancelarii prawnych?
Sąd Najwyższy rozstrzygnął kwestie związane z kredytami CHF
Uchwała ma na celu ujednolicenie orzecznictwa, ponieważ nadal około jeden procent frankowiczów przegrywa w drugiej instancji. Decyzje Izby Cywilnej SN dotyczyły szeregu kluczowych pytań, które dotyczyły postępowania sądów, rozliczeń stron oraz przedawnienia roszczeń banków:
- Postępowanie sądowe w przypadku obecności klauzul abuzywnych: Czy sąd może zastosować średni kurs NBP zamiast kursu stosowanego przez bank? Czy klauzula dotycząca kursu franka szwajcarskiego powinna być unieważniona, pozostawiając resztę umowy w mocy? Czy sąd może orzec całkowitą nieważność umowy?
- Rozliczenia stron w przypadku nieważności umowy kredytowej: Czy obie strony mają oddzielne roszczenia i czy powinny być rozpatrywane w ramach jednego procesu? Czy można załatwić wszystkie roszczenia w ramach jednego procesu, stosując teorię salda?
- Przedawnienie roszczeń banków oraz dodatkowe żądania stron: Kiedy należy liczyć przedawnienie roszczeń banków? Czy bankom oraz Frankowiczom przysługują dodatkowe rekompensaty w przypadku uznania nieważności umowy?
Sąd Najwyższy wreszcie podjął decyzję – co to oznacza dla Frankowiczów?
Jeśli chodzi o pierwszy aspekt, Sąd Najwyższy zgodził się z TSUE co do uznania klauzul abuzywnych. Stwierdzono, że sąd nie może skorygować umowy poprzez zastosowanie średniego kursu NBP, a decyzja o dalszym obowiązywaniu umowy po usunięciu klauzuli abuzywnej pozostaje w gestii sądu krajowego. Może on postanowić o odfrankowaniu umowy, usuwając zapisy dotyczące kursu CHF albo może uznać, że bez tych klauzul umowa jest nieważna. Jednak tylko w sytuacji, gdy unieważnienie umowy kredytowej byłoby niekorzystne dla konsumenta.
W kwestii rozliczeń stron po orzeczeniu nieważności umowy, Sąd Najwyższy potwierdził zastosowanie teorii dwóch kondykcji, dając obu stronom możliwość dochodzenia roszczeń w osobnych procesach. W pierwszym etapie to kredytobiorca ma priorytet w żądaniu zwrotu spłaconych rat od banku, a w osobnym postępowaniu bank może domagać się zwrotu kapitału.
W trzecim aspekcie dotyczącym dodatkowych żądań stron w sytuacji stwierdzenia nieważności umowy kredytowej, Sąd Najwyższy ustalił, że ani bankom, ani Frankowiczom nie należą się dodatkowe odszkodowania w tej sprawie. Co do przedawnienia roszczeń banków Izba Cywilna potwierdziła, że termin ten nie może być późniejszy niż termin przedawnienia roszczeń Frankowiczów, co oznacza, że zaczyna się on od momentu, gdy kredytobiorcy kwestionują umowę z bankiem, a nie od chwili uprawomocnienia się wyroku stwierdzającego nieważność umowy.
Ocena uchwały frankowej Sądu Najwyższego
Kluczowym punktem jest stwierdzenie Sądu Najwyższego, że w przypadku umowy zawierającej niedozwolone klauzule możliwe jest orzeczenie jej nieważności oraz nie korygowanie jej poprzez zastosowanie średniego kursu NBP.
Sąd Najwyższy wprost wskazał, że bez nieuczciwych klauzul umowa nie może dalej wiązać stron. Takie stanowisko nie zagraża dotychczasowej linii orzeczniczej, w której dominuje rozstrzygnięcie stwierdzające nieważność umowy kredytowej.
Mecenas Wojciech Bochenek z Kancelarii Bochenek, Ciesielski i Wspólnicy z Wrocławia wyraża przekonanie, że przyjęta przez Sąd Najwyższy uchwała będzie miała istotny wpływ na proces prawny w kontekście kredytów CHF. Twierdzi również, że uchwała ta posłuży do ujednolicenia orzecznictwa, czyli sprowadzenia różnorodnych interpretacji prawa do jednolitego stanu, co w konsekwencji umożliwi bardziej spójne i przewidywalne rozstrzyganie spraw frankowych przez sądy. Ponadto Mec. Bochenek uważa, że uchwała ta przyspieszy postępowanie sądowe, co może wynikać z uproszczenia interpretacji prawa oraz zwiększenia jasności co do reguł, według których będą rozstrzygane sprawy frankowiczów.
Wpływ uchwały frankowej na praktykę sądową
Decyzja SN zakończyła długi proces oczekiwania na kluczowe stanowisko sądowe w sprawie kredytów we frankach. Uchwała wprowadza jasność w kwestiach dotyczących klauzul abuzywnych, rozliczeń stron oraz przedawnienia roszczeń banków. Teraz z pewnością będzie trzeba monitorować, w jaki sposób wyrok będzie wpływać na praktykę sądową i jakie konsekwencje będzie miał dla obu stron umowy kredytowej.
Kancelaria Bochenek, Ciesielski i Wspólnicy z Wrocławia oferuje profesjonalną pomoc prawną w sprawach związanych z kredytami we frankach. Nasi doświadczeni prawnicy są gotowi udzielić wsparcia i porad w tym trudnym dla wielu temacie. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać więcej informacji i otrzymać bezpłatną analizę umowy kredytowej.