Postępowanie sądowe w sprawach, w których przedmiotem jest dochodzenie roszczeń od Banku, wiąże się z określonymi kosztami. Są to między innymi wydatki związane z rozpoczęciem procesu oraz jego prowadzeniem, a w konsekwencji także to w jaki sposób i na jakich zasadach następuje rozliczenie kosztów powstałych w danej sprawie. Poniższy artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie z jakimi kosztami musi liczyć się Frankowicz decydujący się na skierowanie swojej sprawy do sądu. Zapraszamy do lektury.
Opłata sądowa od złożonego pozwu
Decydując się na postępowanie sądowe należy liczyć się z koniecznością uiszczenia opłaty sądowej od złożonego pozwu, której wysokość ustalana jest na podstawie wartości dochodzonego roszczenia. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2018 poz. 300) ww. opłata wynosi 5% wartości przedmiotu sporu (tj. wartości dochodzonego roszczenia) jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 1.000 złotych. Oznacza to, że jeżeli konsument występuje w pozwie z roszczeniem w wysokości 18.000 zł, to wówczas opłata od pozwu będzie wynosić 900 zł, natomiast jeżeli roszczenie będzie opiewało na kwotę 80.000 zł wówczas konsument powinien zapłacić 1.000 zł
Jeżeli w sprawie jesteśmy reprezentowani przez pełnomocnika (np. adwokata lub radcę prawnego) należy uiścić opłatę skarbową od udzielonego pełnomocnictwa. Wysokość opłaty regulowana jest ustawowo i wynosi 17 zł od każdego powoda (kredytobiorcy). Organem właściwym do uiszczenia opłaty skarbowej jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce złożenia dokumentu pełnomocnictwa oznacza to, że jeżeli zarówno pełnomocnik jak i powód pochodzą z Wrocławia, ale pozew inicjujący postępowanie sądowe został złożony w Warszawie, opłatę skarbową należy uiścić na rzecz właściwego urzędu dla danej dzielnicy Warszawy właściwej ze względu na miejsce położenia sądu.
Koszty wydania opinii przez biegłego
Kolejnym etapem jest już sam proces. W trakcie trwania procesu najczęstszym wydatkiem, jaki się pojawia, są zaliczki na poczet kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych. Oczywiście należy pamiętać, iż aby doszło do przeprowadzenia takiego dowodu strona musi złożyć właściwy wniosek, a następnie sąd decyduje o zasadności jego przeprowadzenia. Tym samym przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego nie jest obowiązkowe.
Warto jednak pamiętać, iż dochodzący swojego roszczenia powinien udowodnić jego wysokość. Dlatego też powołanie biegłego, posiadającego w danej dziedzinie szczegółową wiedzę, jest zawsze rekomendowane, ponieważ jako obiektywny dowód pozwala potwierdzić zasadność i wysokość żądania.
Koszt zaliczki na poczet przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego jest uzależniony głównie od specjalności biegłego, jaki powoływany jest w sprawie. Jednocześnie sąd samodzielnie ustala wysokość zaliczki, do której uiszczenia zobowiązana jest strona. Warto przy tym wskazać, iż zaliczka nie pokrywa całości kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego, a stanowi jedynie jej określoną część. Pozostała kwota wynagrodzenia biegłego do czasu zakończenia zaistniałego pomiędzy stronami sporu (procesu) pokrywana jest tymczasowo ze środków Skarbu Państwa, a następnie wchodzi w skład kosztów procesu, które rozliczane są po zakończeniu postępowania sądowego i obciążają stronę przegrywającą sprawę (o czym szerzej w dalszej części niniejszego artykułu). Najczęściej koszt związany z powołaniem biegłego waha się w graniach 1.500-2.500 zł.
Po zakończeniu postępowania sądowego wszystkie poniesione koszty procesu (tj. opłaty sądowe i skarbowe, koszty przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych, a także inne wydatki, które mogą pojawić się w procesie) podlegają sumowaniu i obciążają tę stronę, która proces przegra. Tym samym, jeżeli to konsument będący w sporze z Bankiem proces wygra, wówczas Bank, jako strona pozwana w sprawie, będzie zobowiązana do zwrotu na rzecz konsumenta wszystkich poniesionych przez niego kosztów.
Koszty zastępstwa procesowego
Przy omawianiu kosztów procesu nie sposób nie wspomnieć o kosztach zastępstwa procesowego, które to strona przegrywającą sprawę zobowiązana jest zwrócić drugiej stronie. Ich wysokość regulowana jest przepisami Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie i uzależniona jest od wysokości dochodzonego w postępowaniu sądowym roszczenia tj.:
1) do 500 zł – 90 zł;
2) powyżej 500 zł do 1500 zł – 270 zł;
3) powyżej 1500 zł do 5000 zł – 900 zł;
4) powyżej 5000 zł do 10 000 zł – 1800 zł;
5) powyżej 10 000 zł do 50 000 zł – 3600 zł;
6) powyżej 50 000 zł do 200 000 zł – 5400 zł;
7) powyżej 200 000 zł do 2 000 000 zł – 10 800 zł;
8) powyżej 2 000 000 zł do 5 000 000 zł – 15 000 zł;
9) powyżej 5 000 000 zł – 25 000 zł.
Koszty sądowe prowadzenia sprawy zawsze oparte są o takie same zasady regulowane przepisami prawa, jednak na całość kosztów prowadzenia sprawy mogą wpłynąć także inne wydatki, takie jak działania podejmowane przez profesjonalnego pełnomocnika, w tym postępowanie przedprocesowe, złożenie pozwu czy j dalsza reprezentacja przez pełnomocnika, jest kwestią indywidualną.
Powyżej opisane koszty są związane wyłącznie z postępowaniem pierwszoinstancyjnym, natomiast stronie niezadowolonej z rozstrzygnięcia sądu I instancji przysługuje prawo do wniesienia apelacji. Postępowanie drugoinstancyjne wiąże się z konieczności poniesienia dalszych kosztów tj. opłaty od apelacji, która zgodnie z przepisami ustawy wynosi 5% wartości przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 1.000 złotych. Po zakończeniu postępowania apelacyjnego strona przegrywająca, zgodnie z obowiązującą zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, obowiązana jest także zwrócić stronie wygrywającej poniesione przez nią koszty, w tym także koszty zastępstwa procesowego strony przeciwnej, które nieco różnią się od tych wskazanych powyżej dla postępowania pierwszoinstancyjnego i uzależnione są od tego jaki sąd tj. okręgowy czy apelacyjny rozpoznaje apelację. I tak:
- jeżeli sprawa rozpoznawana jest przed sądem okręgowym – 50% stawki wskazanej powyżej, a jeżeli w pierwszej instancji nie prowadził sprawy ten sam adwokat – 75% ww. stawki, w obu przypadkach nie mniej niż 120 zł
- jeżeli sprawa rozpoznawana jest przed sądem apelacyjnym – 75% stawki wskazanej powyżej, a jeżeli w pierwszej instancji nie prowadził sprawy ten sam adwokat – 100% ww. stawki, w obu przypadkach nie mniej niż 240 zł.
Przykład naliczania kosztów postępowania sądowego
Załóżmy, iż konsument dochodzi w sądzie roszczenia w kwocie 50.000 zł. W pozwie konsument zawarł wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego. Koszty występujące w przedmiotowej sprawie będą kształtowały się następująco:
- opłata od pozwu, zgodnie z powyższymi rozważaniami, będzie wynosić 1.000 zł,
- opłata skarbowa za pełnomocnictwo 17 zł,
- koszty przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego (na potrzeby symulacji przyjmijmy, że łączny koszt opinii to kwota 2.000 zł). Sąd dopuszczając dowód z opinii biegłego zobowiązał stronę powodową (tj. konsumenta) do uiszczenia zaliczki na poczet kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego w kwocie 1.000 zł
Wygrana powództwa w całości:
W wyniku przeprowadzenia postępowania sądowego sąd uznał roszczenie powoda zarówno w zakresie jego zasadności jak i wysokości, a w konsekwencji zasądził na rzecz konsumenta kwotę 50.000 zł tytułem roszczenia głównego, kwotę 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, a ponadto zwrot kwoty 2.000 zł tytułem poniesionych przez konsumenta kosztów procesu (tj. 1.000 zł tytułem uiszczonej przez konsumenta opłaty od pozwu oraz 1.000 zł tytułem zwrotu uiszczonej zaliczki na poczet kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego). W takim przypadku sąd zobowiąże ponadto pozwany Bank do uiszczenia dalszej kwoty 1.000 zł na rachunek Skarbu Państwa, w związku z tym, iż dalsza brakująca część kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego została pokryta tymczasowo ze środków Skarbu Państwa.
Wygrana w części:
Inaczej sytuacja by się kształtowała, gdyby sąd uznał powództwo konsumenta tylko częściowo np. w 70% tj. zasądziłby na rzecz konsumenta nie 50.000 zł, a 35.000 zł. Wówczas sąd może postanowić albo o wzajemnym zniesieniu kosztów albo o ich stosunkowym rozdzieleniu. Jeżeli sąd postanowi zastosować tę drugą zasadę wówczas, w związku z tym, iż konsument wygrał sprawę częściowo powinien ponieść koszty w zakresie w jakim proces przegrał, a więc w 30%. Należy wziąć jednak pod uwagę, iż w związku z prowadzeniem procesu konsument poniósł już pewne koszty w łącznej kwocie 6.617 zł (w powyżej kwocie mieszczą się także koszty zastępstwa procesowego). Zważywszy na powyższe, skoro konsument powinien ponieść koszty proporcjonalnie do wygranej tj. jedynie w 30 % (tj. 3.070,20 zł), a poniósł koszty wyższe, konsumentowi przysługuje od Banku zwrot kosztów procesu stanowiących różnice powyższych kwot tj. zwrot kwoty 3.546,80 zł.
Oddalenie powództwa:
W przypadku zaś oddalenia przez sąd powództwa konsumenta w całości, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, to konsument powinien uiścić wszelkie koszty poniesione w sprawie. W związku z tym, iż jeszcze w trakcie trwania procesu konsument uiścił opłatę od pozwu oraz zaliczkę na poczet kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego, sąd w wyroku zobowiąże powoda do uiszczenia dalszej kwoty 1.000 zł poniesionej w związku z przeprowadzeniem dowodu z opinii biegłego i tymczasowo (tj. w trakcie procesu) pokrytej ze środków Skarbu Państwa. Ponadto, jeżeli Bank będzie w toku procesu reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika sąd w orzeczeniu kończącym postępowania może także zasądzić od konsumenta na rzecz pozwanego Banku zwrot kosztów zastępstwa procesowego. W tym konkretnym przypadku byłaby to kwota 3.600 zł (albowiem roszczenie mieści się w przedziale 10.000 – 50.000 zł).
Oczywiście wszystkie opisane powyżej możliwości obejmują wyłącznie postępowanie pierwszoinstancyjne, zatem w sytuacji złożenia przez którąkolwiek ze stron postępowania apelacji od wyroku sądu pierwszej instancji należałoby wziąć pod uwagę dalsze koszty, które zostałyby wygenerowane przez postępowanie przed sądem II instancji tj. opłata od apelacji oraz koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu drugoinstancyjnym.