Posiedzenie dotyczące pytania, czy umowa o kredyt bankowy jest umową wzajemną, zostało odroczone przez Sąd Najwyższy do 6 października bieżącego roku. Sąd wskazał, że jest to wyjątkowa i wielokontekstowa kwestia, która w ostatnim roku doprowadziła do wydania 20 sprzecznych wyroków.
Jakie znaczenie dla Frankowiczów ma umowa wzajemna?
W środę po południu, 12 lipca 2023 roku, Sąd Najwyższy obradował w poszerzonym składzie siedmiu sędziów Izby Cywilnej w związku z pytaniem skierowanym przez Rzecznika Finansowego. Po wysłuchaniu stanowisk przedstawicieli RF oraz Prokuratury Krajowej oraz po ponad godzinnej naradzie, podjęto decyzję o odroczeniu posiedzenia z powodu “wielowątkowości” sprawy.
Podczas rozpatrywania spraw kredytów frankowych przez sądy, jednym z kluczowych zagadnień jest pytanie o wzajemność umowy kredytu hipotecznego, szczególnie w przypadku unieważnienia umowy z powodu obecności klauzul abuzywnych.
Unieważnienie umowy przez sąd stwarza pewne trudności dotyczące rozliczenia między obiema stronami. Po pierwsze, kredytodawca musi zwrócić Kredytobiorcy już zapłacone raty kapitałowo-odsetkowe, a po drugie, Kredytobiorca musi zwrócić bankowi kwotę kredytu w nominalnej wysokości. Sposób rozliczenia zależy od kwalifikacji unieważnionej umowy oraz tego, czy jest uznawana za umowę wzajemną. Dotychczas sądy różnie rozstrzygały ten problem.
Umowa wzajemna v umowa dwustronnie zobowiązująca
Zgodnie z postanowieniami Kodeksu cywilnego, “umowa jest uznawana za wzajemną, gdy obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej strony jest równoważne świadczeniu drugiej strony”. Niemniej jednak, w przypadku unieważnienia takiej umowy, gdy strony są zobowiązane do zwrotu wzajemnych świadczeń, każda ze stron ma prawo zatrzymać świadczenie do momentu, aż druga strona zwróci otrzymane świadczenie lub zabezpieczy roszczenie o zwrot.
Rzecznik Finansowy w swoim wniosku zapytał Sąd Najwyższy, czy “umowa o kredyt bankowy (…) jest umową wzajemną, czy też umową dwustronnie zobowiązującą, ale nie wzajemną”. W przypadku drugiego scenariusza, stronom nie przysługiwałoby prawo do zatrzymania świadczeń. Jednocześnie zawnioskował o uznanie, że umowa kredytu jest dwustronnie zobowiązująca, ale nie wzajemna.
Rzecznik Finansowy argumentuje, że w umowie wzajemnej “strony wykonują różne świadczenia, ale o zasadniczo równoważnej wartości”. Jego zdaniem, jednakże, “zwrot przedmiotu umowy o kredyt bankowy po upływie umówionego okresu nie jest równoważny świadczeniu kredytodawcy, podobnie jak określone oprocentowanie nie nadaje umowie o kredyt bankowy charakteru umowy wzajemnej
TSUE w sprawie umowy wzajemnej
Skutki orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w tej sprawie są jeszcze nieznane. Sąd Okręgowy w Warszawie w listopadzie 2021 roku zadał szereg pytań do TSUE, które dotyczą głównie wzajemnych rozliczeń po unieważnieniu umowy kredytowej oraz terminów przedawnienia roszczeń w takiej sytuacji. Jednak jeden z wątków tych pytań dotyczy również “prawa zatrzymania”. Dopiero stanowisko TSUE wskaże, w jaki sposób rozwiązany zostanie ten problem. Na chwilę obecną Sąd Najwyższy zawiesił niektóre, bieżące sprawy.
Więcej informacji na stronie: www.bankier.pl