Sprawy kredytów indeksowanych i denominowanych do waluty franka szwajcarskiego nadal pozostają kwestią systematycznie rozważaną przez Rzecznika Finansowego. Prezentowane przez RF stanowisko jest spójne z aktualnym, prokonsumenckim orzecznictwem TSUE oraz Sądu Najwyższego.
Jak zauważa Rzecznik Finansowy, kształtujący się na przestrzeni ostatnich lat kierunek linii orzeczniczej zmierza ku ujednoliceniu wątpliwości powstałych na skutek rozpatrywania tego typu spraw. Warto podkreślić, że dotychczasowa interpretacja polskiego i unijnego orzecznictwa, jest dla konsumentów szczególnie przychylna.
W zdecydowanej większości sądy krajowe wskazują na występowanie w umowach kredytów powiązanych z kursem franka szwajcarskiego niedozwolonych zapisów umownych, koncentrując się głównie na nieuczciwym mechaniźmie przeliczeniowym zawartym w wadliwych umowach.
Frankowicze – Orzecznictwo TSUE
Orzecznictwo dotyczące spraw Frankowiczów w głównej mierze opiera się na wykładni TSUE. Przełomowym wyrokiem okazał się wyrok w sprawie państwa Dziubak z 3 października 2019r. (sygn. C-260/18).
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wówczas uznał, że można unieważnić umowę kredytową, jeśli zawiera ona zapisy niedozwolone. Od tego czasu powstało jednak wiele wątpliwości co do tego, w jaki sposób powinny rozliczyć się strony umowy w przypadku uznania przez sąd umowy za nieważną. (Już 17 marca br. TSUE wyda orzeczenie w trzech kolejnych sprawach frankowiczów- C-80/21, C-81/21 oraz C-82/21). Kluczowym tematem stało się także ustalenie, od kiedy należy liczyć termin przedawnienia roszczeń.
Niedozwolone zapisy umowne
Rzecznik finansowy powołując się na art. 385 par. 1 k.c. wskazuje na brak transparentności zapisów umownych. Ponadto dodaje, że klauzule niedozwolone zawarte w umowach są sprzeczne z dobrymi obyczajami i w sposób rażący naruszają interes konsumenta.
Zdaniem RF nie ma możliwości zastąpienia nieuczciwych zapisów umownych innymi zapisami jako że w prawie polskim nie istnieją przepisy dyspozytywne, które mogły tę lukę uzupełnić. Przy czym podkreśla, że ustalenie nieważności nie może wywoływać dla kredytobiorcy niekorzystnych skutków. Do obowiązku sądu należy natomiast poinformowanie o skutkach nieważności.
Bezumowne korzystanie z kapitału
RF w przedstawionej analizie odniósł się także to kwestii bezumownego korzystania z kapitału. Zdaniem Rzecznika nie istnieją podstawy prawne do żądania przez kredytodawców wynagrodzenia za kapitał. W przypadku uznania przez sąd umowy za nieważną strony zobowiązane są jedynie do wzajemnego zwrotu świadczeń.
RF aprobuje teorię dwóch kondykcji
W opinii Rzecznika finansowego w przypadku uznania przez sąd umowy za nieważną, zastosowanie powinna mieć teoria dwóch kondykcji. Zdaniem Rzecznika stosowanie przez sądy teorii salda może być dla kredytobiorców krzywdzące i nie powinno mieć miejsca.
Rzecznik w analizie poruszył także m. in. temat propozycji ugodowych wskazując, że każda z nich powinna być rozważana indywidualnie. Podkreślił, że warto w tym kontekście zwrócić uwagę na czynniki takie jak podnoszenie stóp procentowych.
Potwierdził także stanowisko zgodnie z którym, nie ma obowiązku zawierania z bankiem aneksu w związku z zastąpieniem wskaźnika referencyjnego LIBOR na SARON.
Szczegółowa, pełna analiza zagadnień dotyczących kredytów frankowych dokonana przez Rzecznika Finansowego poruszająca także inne istotne aspekty dostępna jest tutaj.