Już 17 marca 2022 r. o godzinie 14:30 Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej udzieli odpowiedzi na kolejne pytania prejudycjalne jakie zostały skierowane przez Sąd Rejonowy w Warszawie w zakresie sporu sądowego wynikłego na tle umowy frankowej w sprawie prowadzonej pod sygnaturą C-80/21.
W tym samym dniu TSUE rozpozna jeszcze dwie inne sprawy skierowane przez polskie sądy w sprawach frankowych zarejestrowane pod sygnaturami C-81/21 i C-82/21. Wszystkie skierowane do Trybunału sprawy dotyczą zagadnień odnoszących się do kredytów frankowych.
W przygotowanej dla Państwa publikacji przybliżymy zakres i przedmiot sprawy o sygnaturze C-80/21 oraz spodziewanej odpowiedzi TSUE w oparciu o dotychczasowe orzecznictwo zapadłe w posobnych sprawach. W kolejnych publikacjach przybliżymy problematykę ujętą w pozostałych dwóch sprawach.
O co pyta sąd w sprawie TSUE C-80/21
W sprawie zawisłej przed Sądem Rejonowym w Warszawie kredytobiorcy domagają się od pozwanego banku zwrotu nadpłaconych rat z uwagi na zawarcie w treści umowy nieuczciwych postanowień umownych dotyczących klauzuli przeliczeniowej.
W trakcie postępowania kredytobiorcy zostali poinformowani o skutkach ewentualnego uznania umowy za nieważną przez sąd. Jednocześnie złożyli oświadczenie, że są świadomi skutków i konsekwencji prawnych i finansowych związanych z nieważnością umowy kredytu frankowego i godzą się na takie rozwiązanie.
W zakresie rozpatrywanej sprawy, sąd krajowy nabrał wątpliwości czy warunki umowne odnoszące się do wypłaty oraz spłaty kredytu są tylko częściowo abuzywne (uznanie bezskuteczności tylko części warunku umownego), natomiast usunięcie nieuczciwej części będzie pozwalało kredytobiorcom na dalszą niezakłóconą spłatę kredytu.
Sąd dostrzegł, że w przypadku usunięcia części postanowienia określającego klauzulę przeliczeniową, w przypadku umowy kredytu denominowanego do franka szwajcarskiego, kredytobiorcy byliby zobowiązani do zwrotu rat w CHF. Dokonana zmiana nie odpowiadałaby stanowi faktycznemu, gdyż bank uruchomił kredyt w PLN i przez cały okres trwania umowy raty były uiszczane w PLN.
Wątpliwości sądu budzi także fakt, że po pierwsze orzecznictwo TSUE przemawia za usunięciem całego warunku umownego, a nie tylko jego nieuczciwej części. Dodatkowo sąd dostrzega, że zastosowanie takiego zabiegu, poprzez usunięcie tylko części nieuczciwej klauzuli umownej, prowadziłoby do nieuzasadnionej istoty zmiany treści tego postanowienia, co byłoby sprzeczne z treścią z art. 6 i 7 dyrektywy 93/13 oraz osłabiłoby jej skutek odstraszający dla nieuczciwych przedsiębiorców.
Mając te wątpliwości sąd zdecydował się zadać dwa pytania do TSUE o treści:
„1. Czy art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie wykładni sądowej przepisów krajowych, zgodnie z którą Sąd nie stwierdza nieuczciwego charakteru całego warunku umownego, a jedynie tę jego część, przez którą warunek jest nieuczciwy, w rezultacie czego warunek ten pozostaje częściowo skuteczny?
2. Czy art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie wykładni sądowej przepisów krajowych, zgodnie z którą Sąd po stwierdzeniu nieuczciwego charakteru warunku umownego, bez którego umowa nie mogłaby obowiązywać, może zmodyfikować pozostałą część umowy w drodze wykładni oświadczeń woli stron, aby zapobiec nieważności umowy, która jest korzystna dla konsumenta?”
Dotychczasowe stanowisko TSUE
Zagadnienia prawne poruszone w zadanych pytaniach były już rozstrzygane przez Trybunał np. w wyroku z dnia 14.06.2012 r. C-618/10, czy w sprawach połączonych C-70/17 i C-179/17 z dnia 26.03.2019 r. Trybunał jednoznacznie wskazał, że zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 sądy krajowe zobowiązane są wyłącznie do podjęcia środków prawnych skutkujących zaniechaniem stosowania nieuczciwego posadowienia umownego. Sąd krajowy ma doprowadzić do sytuacji, aby nieuczciwy warunek umowny nie wiązał konsumenta, przy czym sądy krajowe nie mają żadnych uprawnień do tego aby dokonać modyfikacji treści nieuczciwego warunku, czy to poprzez jego modyfikację, częściowe utrzymanie, czy odtworzenia warunku według oświadczeń woli stron w oparciu o przepisy o charakterze ogólnym.
Zgodnie z przyjętą linią orzeczniczą TSUE, umowa powinna obowiązywać w pozostałej treści bez nieuczciwych postanowień umownych, o ile utrzymanie umowy bez tych warunków jest możliwe w myśl prawa krajowego. Podobne stanowisko zostało zawarte również w innej polskiej sprawie C-19/20, gdzie TSUE wskazało, że dyrektywa 93/13 zabrania uznania tylko części warunku za nieuczciwy, w sytuacji gdyby prowadziłoby to do istotnej zmiany treści umowy.
Więcej informacji o sprawie można pozyskać na stronie TSUE.