Czy bank musi oddać pieniądze po wyroku frankowym? A co z hipoteką? Wielu frankowiczów nie wie, jak wygląda rozliczenie po zakończeniu sporu z bankiem. W tym przewodniku wyjaśniamy, jak w praktyce odzyskać środki po wyroku frankowym i wykreślić hipotekę.
Jak czytać wyrok frankowy i co z niego wynika?
Przetrwałeś cały, często długotrwały, proces sądowy – i zapadł wyczekiwany wyrok unieważniający umowę kredytu frankowego? To ogromny krok naprzód, ale zanim będzie możliwe rozliczenie z bankiem, warto dokładnie wiedzieć, co obejmuje zapadły wyrok CHF – bo to właśnie on decyduje o dalszych działaniach.
Najczęściej sentencja wyroku sądu I instancji w sprawach frankowych zawiera trzy zasadnicze elementy:
a) Ustalenie nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytu – czyli stwierdzenie, że umowa jest nieważna od samego początku. Jeśli kredyt frankowy został już spłacony, wyrok pozbawiony będzie tego fragmentu.
b) Zasądzenie kwot na rzecz kredytobiorcy – obejmować one będą uiszczone raty kapitałowo-odsetkowe, prowizję czy kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego (UNWW) oraz innych opłat związanych wykonywaniem z nieważnej umowy. Co istotne, często zasądzone kwoty są powiększone o ustawowe odsetki za opóźnienie.
c) Zasądzenie kosztów postępowania – obejmujących opłaty sądowe, koszty zastępstwa procesowego oraz ewentualnie koszty opinii biegłego sądowego.
Czy wyrok frankowy w I instancji to już koniec sporu z bankiem?
Warto pamiętać, że wyrok I instancji nie zawsze oznacza koniec sporu. W zależności od działań pozwanego banku, sprawa frankowa może trafić do sądu II instancji, który zbada, czy wyrok frankowy został wydany z poszanowaniem przepisów prawa materialnego i procesowego. Sąd odwoławczy może orzec utrzymanie wyroku w mocy, jego zmianę albo uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Zaznaczyć jednak należy, że w ostatnim czasie dostrzegalny jest spadek liczby apelacji składanych przez banki – szczególnie w sprawach, w których sąd I instancji jednoznacznie orzekł unieważnienie kredytu frankowego i szczegółowo uzasadnił swoje stanowisko.
Z kolei wyrok apelacyjny (II instancji) staje się prawomocny i wykonalny z chwilą ogłoszenia – nawet jeśli możliwe jest jeszcze wniesienie skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego.
Zdecydowana większość wyroków w sprawach frankowych, blisko 97%, zapada na korzyść konsumentów.
Rozliczenie z bankiem – krok po kroku
Po prawomocnym wyroku frankowym unieważniającym kredyt frankowy następuje kluczowy etap – rozliczenie wzajemnych świadczeń pomiędzy kredytobiorcą a bankiem. W orzecznictwie funkcjonują dwie koncepcje prawne, które mogą zostać zastosowane przez sąd:
- Teoria dwóch kondykcji – każda ze stron dochodzi zwrotu tego, co sama świadczyła, niezależnie od drugiej strony;
- Teoria salda – sąd porównuje wzajemne świadczenia i zasądza jedynie różnicę między nimi.
Spłata przekraczająca wartość kapitału kredytu
W sytuacji, gdy kredytobiorca dokonał łącznych spłat przekraczających wartość wypłaconego przez bank kapitału, mamy do czynienia z tzw. nadpłatą kapitału kredytu. Przykładowo: kredytobiorca otrzymał z banku kwotę 180 000 zł, natomiast suma wszystkich uiszczonych świadczeń (raty, odsetki, prowizje) wyniosła 210 000 zł.
W zależności od koncepcji prawnej przyjętej przez sąd, sposób rozliczenia może wyglądać następująco:
*Kwota odsetek ustawowych przyjęta orientacyjnie, przy założeniu ich naliczania od dnia 01.06.2024 r. do dnia 14.07.2025 r.
W przeważającej większości spraw frankowych, kredytobiorca nadpłacił już udostępniony mu kapitał kredytu CHF. Jeżeli jednak taka sytuacja nie miała miejsca, kredytobiorca zobowiązany będzie do zwrotu środków na rachunek banku.
Spłata nieprzekraczająca wartość kapitału kredytu
Kredytobiorca otrzymał z banku kwotę 200 000 zł tytułem udostępnionego kapitału kredytu. Łączna wartość dokonanych przez niego spłat wynosi 170 000 zł (raty, prowizje, odsetki). Różnica wynosi 30 000 zł, czyli kredytobiorca nie spłacił jeszcze pełnej kwoty kapitału.
*Kwota odsetek ustawowych oszacowana przy założeniu naliczania od 01.06.2024 do 14.07.2025 r.
Choć w ujęciu prawnym te koncepcje różnią się istotnie, to w praktyce, po prawomocnym wyroku frankowym, najczęściej dochodzi do zawarcia tzw. porozumienia kompensacyjnego. Bank przedstawia w nim zestawienie należności, uwzględniające obie strony, a rozliczenie następuje poprzez jednorazowy przelew środków. Takie rozwiązanie pozwala na szybkie zamknięcie sprawy i uniknięcie dodatkowych postępowań egzekucyjnych.
Jeżeli strony nie osiągną porozumienia, kredytobiorca może jednostronnie złożyć oświadczenie o potrąceniu. Działanie to prowadzi do wzajemnego umorzenia roszczeń do wysokości zobowiązania niższego. W razie oporu banku, możliwe jest wystąpienie o klauzulę wykonalności i przymusowe dochodzenie roszczeń poprzez egzekucję sądową.
Jak wykreślić hipotekę po unieważnieniu kredytu frankowego?
Ostatnim, niezwykle istotnym krokiem jest wykreślenie hipoteki na nieruchomości ustanowionej jako zabezpieczenie nieważnej już umowy kredytu.
W pierwszej kolejności frankowicz powinien zwrócić się do banku z wnioskiem o wydanie listu mazalnego. Po jego otrzymaniu należy złożyć wniosek o wykreślenie hipoteki w Wydziale Ksiąg Wieczystych właściwego sądu rejonowego (właściwego dla położenia nieruchomości). Do wniosku należy dołączyć:
- list mazalny lub odpis prawomocnego wyroku,
- dowód uiszczenia opłaty sądowej (100 zł).
Jeśli bank odmawia współpracy, frankowicz może oprzeć się wyłącznie na wyroku sądu – wówczas wykreślenie hipoteki następuje na podstawie sentencji orzeczenia i dokumentu potwierdzającego jego prawomocność.
W praktyce wykreślenie hipoteki następuje zwykle w terminie od kilku tygodni do około 2 miesięcy od złożenia wniosku. Po jego rozpoznaniu sąd wydaje postanowienie o wykreśleniu wpisu, a księga wieczysta zostaje oczyszczona z obciążenia.
Wykreślenie hipoteki po wyroku frankowym to ostateczne potwierdzenie, że kredyt frankowy przestał istnieć, a nieruchomość została uwolniona od zabezpieczenia. Warto zadbać, aby ten etap przebiegł sprawnie i bez komplikacji formalnych – szczególnie przy wsparciu kancelarii mającej doświadczenie w obsłudze spraw frankowych.
O co pytają frankowicze w kwestii rozliczenia po wyroku frankowym?
Czy muszę dalej spłacać raty po prawomocnym wyroku unieważniającym umowę kredytu?
Nie. Po prawomocnym wyroku stwierdzającym nieważność umowy kredytowej, przyjmuje się, że umowa nigdy nie obowiązywała. Oznacza to, że kredytobiorca nie ma już obowiązku dalszej spłaty rat, a bank nie może żądać dalszych świadczeń wynikających z nieważnej umowy.
Czy bank ma obowiązek wykonać wyrok stwierdzający nieważność umowy kredytowej?
Tak. Po uprawomocnieniu się wyroku sądu bank jest zobowiązany do jego pełnego wykonania. Obejmuje to w szczególności:
1. Uznanie, że umowa kredytu jest nieważna,
2. Dokonanie wzajemnych rozliczeń pomiędzy kredytobiorcą,
3. Wypłatę zasądzonych świadczeń pieniężnych – w tym odsetek ustawowych za opóźnienie,
4. Zwrot kosztów procesu, jeśli zostały zasądzone.
Wyrok sądu nie jest dla banku sugestią – jest wiążącym obowiązkiem.
Co to są odsetki ustawowe za opóźnienie?
To odsetki należne, gdy bank nie zwraca zasądzonych pieniędzy w terminie. Ich wysokość wynika z przepisów i zmienia się w zależności od stopy referencyjnej NBP.W sprawach frankowych sądy najczęściej naliczają je od 31. dnia po doręczeniu bankowi wezwania do zapłaty.