W dyskusjach o kredytach frankowych najczęściej pojawia się temat umów hipotecznych zawieranych przez konsumentów w celu zakupu własnego mieszkania. Znacznie rzadziej mówi się o sytuacji przedsiębiorców, którzy zawarli kredyt frankowy na działalność gospodarczą – np. na zakup lokalu użytkowego, budynku biurowego czy finansowanie inwestycji firmowych. W praktyce pytanie o to, czy takie umowy kredytu również mogą być unieważnione, pojawia się coraz częściej.
Czy taką umowę kredytu również można unieważnić? To pytanie pojawia się coraz częściej, a odpowiedź na nie nie jest prosta, bowiem zależy od wielu czynników, zasadniczo jednak jest to możliwe.
Dlaczego kredyty frankowe dla firm również budzą wątpliwości?
W umowach kredytowych powiązanych z walutą obcą problem stanowią tzw. klauzule abuzywne (niedozwolone). Są to w głównej mierze klauzule dotyczące mechanizmów indeksacji lub denominacji, które umożliwiały bankom jednostronne kształtowanie kursów walut, po jakich dokonywały one przeliczeń nie tylko rat kredytu frankowego, ale i salda zadłużenia. Konstrukcja umowy oparta o w/w klauzule doprowadzała do przerzucenia w całości ryzyka kursowego na kredytobiorcę.
Tak skonstruowane umowy frankowe budziły wątpliwości nie tylko w odniesieniu do konsumentów, lecz także wobec przedsiębiorców, zwłaszcza jeśli umowa była przedstawiona jako wzorzec bez możliwości indywidualnych negocjacji. Ochronę konsumentom zapewniają zarówno przepisy kodeksu cywilnego, jak i ustawa o prawach konsumenta.
Czym różni się sytuacja przedsiębiorcy od sytuacji konsumenta?
Z punktu widzenia prawa, przedsiębiorca jest traktowany jako podmiot profesjonalny, który powinien wykazywać większą wiedzę i ostrożność przy zawieraniu umów. W związku z tym kredytobiorcy prowadzący działalność gospodarczą nie mogą korzystać z pełnej ochrony wynikającej z przepisów konsumenckich, w szczególności z dyrektywy 93/13/EWG dotyczącej nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.
To właśnie ta dyrektywa stała się podstawą wielu korzystnych wyroków dla frankowiczów będących osobami fizycznymi. Przedsiębiorcy nie mogą się na nią bezpośrednio powoływać, co sprawia, że ich sytuacja procesowa jest trudniejsza. Nie oznacza to jednak, że są pozbawieni ochrony prawnej. Istnieją inne przepisy i zasady ogólne prawa cywilnego, które pozwalają dochodzić unieważnienia umowy również w przypadku kredytu frankowego zaciągniętego na działalność gospodarczą.
Jakie argumenty prawne może wykorzystać przedsiębiorca w sprawie frankowej?
Choć przedsiębiorca nie korzysta z ochrony przewidzianej dla konsumentów, może powoływać się na inne podstawy prawne, które w określonych okolicznościach prowadzą do unieważnienia umowy kredytu.
Do najczęściej stosowanych należą:
- Sprzeczność z zasadami współżycia społecznego lub naturą stosunku prawnego.
Jeżeli umowa kredytu w sposób rażący narusza równowagę stron, sąd może uznać ją za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego. W orzecznictwie sądowym coraz częściej podkreśla się, że nawet w relacjach między przedsiębiorcami obowiązuje zasada uczciwości i lojalności kontraktowej. - Brak dostatecznego poinformowania o ryzyku walutowym.
Bank, jako instytucja zaufania publicznego, ma obowiązek rzetelnego informowania swoich klientów, także przedsiębiorców o skutkach i ryzykach związanych z kredytem frankowym. Jeśli kredytobiorca nie został w pełni poinformowany o potencjalnych skutkach zmiany kursu franka, może to stanowić podstawę do zakwestionowania umowy kredytu CHF. - Naruszenie równowagi kontraktowej i nadużycie pozycji dominującej.
Wielu przedsiębiorców podpisywało umowy na warunkach narzuconych przez bank, bez realnej możliwości negocjacji zapisów dotyczących indeksacji. Takie działanie może być uznane za nadużycie pozycji dominującej przez instytucję finansową, co w konsekwencji prowadzi do podważenia ważności umowy kredytu.
Czy unieważnienie kredytu frankowego dla przedsiębiorcy jest trudniejsze?
W praktyce tak. Unieważnienie kredytu frankowego zaciągniętego przez przedsiębiorcę wymaga bardziej szczegółowej argumentacji. Sąd nie może automatycznie zastosować przepisów chroniących konsumentów, dlatego kluczowe jest odpowiednie przygotowanie pozwu w sprawie frankowej, poparte solidnym uzasadnieniem prawnym i materiałem dowodowym.
Przedsiębiorca musi wykazać, że bank naruszył jego obowiązki informacyjne, wprowadził go w błąd co do ryzyka kursowego lub zawarł z nim umowę w sposób rażąco sprzeczny z zasadami uczciwego obrotu. Wymaga to często powołania biegłych, przedstawienia dokumentów z negocjacji oraz wykazania, że umowa faktycznie miała charakter narzucony jednostronnie przez bank.
Jakie skutki ma stwierdzenie nieważności kredytu frankowego na działalność gospodarczą?
Skutki prawne unieważnienia umowy kredytu frankowego zawartej przez przedsiębiorcę są takie same jak w przypadku konsumenta. Sąd, uznając umowę za nieważną, przyjmuje, że nigdy nie została skutecznie zawarta. Oznacza to, że bank i kredytobiorca muszą zwrócić sobie wzajemnie wszystkie świadczenia.
Podsumowanie – czy warto walczyć o unieważnienie kredytu frankowego dla firmy?
Choć sytuacja przedsiębiorców różni się od sytuacji konsumentów, unieważnienie kredytu frankowego na działalność gospodarczą jest możliwe. Wymaga jednak indywidualnego podejścia, profesjonalnej analizy prawnej i dobrze przygotowanej strategii procesowej.
Dla przedsiębiorców, którzy spłacili już znaczną część kredytu lub ponoszą nadmierne koszty związane z jego obsługą, skierowanie sprawy do sądu może okazać się korzystnym rozwiązaniem. Każdy przypadek wymaga jednak dokładnej oceny. Dlatego przed podjęciem decyzji o pozwie warto skonsultować swoją sytuację z kancelarią specjalizującą się w kredytach frankowych, która pomoże ocenić szanse procesowe i dobrać odpowiednie argumenty prawne.
Najczęściej zadawane pytania (FAQ):
Czy przedsiębiorca może unieważnić kredyt frankowy zaciągnięty na działalność gospodarczą?
Tak, w niektórych przypadkach jest to możliwe. Choć przedsiębiorcy nie korzystają z ochrony przewidzianej dla konsumentów, mogą dochodzić nieważności umowy kredytu na podstawie ogólnych zasad prawa cywilnego – np. gdy umowa narusza zasady współżycia społecznego, została zawarta z naruszeniem obowiązków informacyjnych banku lub doszło do rażącej nierównowagi stron. Każdy przypadek wymaga jednak indywidualnej analizy i oceny okoliczności zawarcia umowy.
Czym różni się sytuacja przedsiębiorcy od sytuacji konsumenta w sprawach frankowych?
Konsument korzysta z ochrony wynikającej z dyrektywy 93/13/EWG i przepisów o klauzulach abuzywnych, które nie mają zastosowania do przedsiębiorców. Przedsiębiorca jest traktowany jako podmiot profesjonalny, dlatego jego sprawa wymaga szerszej argumentacji i udowodnienia, że bank naruszył obowiązki informacyjne, działał w sposób sprzeczny z zasadami uczciwego obrotu lub nadużył swojej pozycji.