8 maja 2025 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok w sprawie C-324/23 (Myszak), odpowiadając na pytanie prejudycjalne Sądu Okręgowego w Warszawie. Sprawa dotyczyła dopuszczalności zabezpieczenia roszczenia konsumenta przeciwko Getin Noble Bank S.A. – podmiotowi objętemu przymusową restrukturyzacją. TSUE uznał, że prawo unijne, w szczególności dyrektywa 93/13/EWG, stoi na przeszkodzie przepisom krajowym, które wykluczają możliwość udzielenia zabezpieczenia wyłącznie z powodu objęcia banku restrukturyzacją.
Frankowicze kontra Getin Noble Bank – istota sprawy
Klienci reprezentowani przez kancelarię Bochenek Ciesielski i Wspólnicy wystąpili z powództwem przeciwko Getin Noble Bank S.A., żądając ustalenia nieważności umowy kredytu. Równolegle złożyli wniosek o zabezpieczenie roszczenia poprzez zawieszenie obowiązku spłaty rat do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy.
Co istotne, w chwili złożenia wniosku, Getin Noble Bank S. A. znajdował się w toku procedury przymusowej restrukturyzacji.
Sąd Okręgowy w Warszawie powziął wątpliwość, czy z uwagi na treść przepisów ustawy z 10.0.2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji, wniosek naszych klientów mógł zostać rozpoznany, czy powinien podlegać odrzuceniu. Przepisy wskazanej ustawy, przewidują bowiem ogólny zakaz wszczęcia postępowania egzekucyjnego lub zabezpieczającego w stosunku do podmiotu, który znajduje się w przymusowej restrukturyzacji i konieczność umorzenia dotychczasowych postępowań egzekucyjnych i zabezpieczających.
Ochrona konsumenta w przypadku nieważnej umowy i upadłości banku
Wniosek o zabezpieczenie został złożony w interesie klientów, aby uchronić ich przed ryzykiem dalszej spłaty rat kredytu w sytuacji, gdy suma dotychczasowych spłat mogłaby przekroczyć wysokość otrzymanego kapitału, a sama umowa kredytowa – jak twierdzili – była nieważna z uwagi na występowanie w niej klauzul abuzywnych. W razie późniejszego uznania umowy za nieważną, odzyskanie nadpłaconych środków od banku znajdującego się w likwidacji, jak ma to miejsce w przypadku Getin Noble Bank S.A., mogłoby okazać się niemożliwe lub znacznie utrudnione. Dlatego celem wniosku było czasowe wstrzymanie obowiązku spłaty rat do momentu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy.
W sprawie toczącej się przed TSUE konieczne było zatem ustalenie wzajemnej relacji przepisów regulujących kwestię prowadzenia działań naprawczych w stosunku do banku i zapewniających stabilność systemu bankowego oraz przepisów chroniących konsumentów przed stosowaniem w stosunku do nich niedozwolonych postanowień umownych.
Opinia Rzecznika Generalnego i stanowisko TSUE
Postępowanie przed TSUE trwało około kilkanaście miesięcy. W dniu 17 października 2024 r. odbyła się rozprawa, zaś przed ogłoszeniem wyroku, TSUE zasięgnął opinii Rzecznika Generalnego, która została ogłoszona 12 grudnia 2024 r. Rzecznik Generalny zwrócił uwagę na dwie istotne kwestie.
Po pierwsze, wniosek o zabezpieczenie został skierowany w stosunku do Getin Noble Bank S.A, który po wyodrębnieniu z jego majątku istotnej części aktywów i przeniesieniu ich do tzw. banku pomostowego (obecnie: Velobank S.A.), podlega obecnie likwidacji w toku postępowania upadłościowego. To oznacza, że wniosek o zabezpieczenie nie ingeruje więc w „zdrową” część aktywów banku pomostowego.
Po drugie, kredytobiorcy, którzy zawarli umowę kredytu, zawierającą niedozwolone postanowienia umowne, mogą stać się wierzycielami banku, jeśli umowa frankowa zostanie uznana za nieważną. W takim przypadku dalsza spłata kredytu nie wydaje się uzasadniona, jeżeli dotychczasowa wysokość spłat osiągnęła wartość pożyczonego kapitału.
TSUE: ochrona konsumentów ma pierwszeństwo
W wyroku z dnia 8 maja 2025 r., C-324/23, TSUE podzielił uwagi Rzecznika Generalnego, uznając, że przepisy dyrektywy 93/13 sprzeciwiają się stosowaniu przepisów prawa polskiego, tj. ustawy o bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji w taki sposób, że konsument nie mógłby uzyskać zabezpieczenia swojego powództwa tylko dlatego, że bank, z którym zawarł on umowę jest objęty procedurą przymusowej restrukturyzacji.
Co oznacza wyrok TSUE dla frankowiczów?
Wyrok TSUE to istotne wzmocnienie pozycji frankowiczów w sporach z bankami, szczególnie tymi, które są w stanie upadłości lub restrukturyzacji. Orzeczenie jednoznacznie wskazuje, że ochrona konsumenta nie może być ograniczana przez przepisy krajowe mające na celu ratowanie banków.
Zdaniem radcy prawnego Tomasza Zaremby z Kancelarii Bochenek Ciesielski i Wspólnicy:
Wniosek o zabezpieczenie nie dotyczył bezpośrednio aktywów banku, lecz miał zapobiec sytuacji, w której klienci, spłacając kredyt mimo uprawdopodobnionej nieważności umowy, zwiększyliby swoje straty. Taki środek nie wpływa na cel przymusowej restrukturyzacji, ale chroni podstawowe prawa konsumenta.
Dzięki korzystnemu rozstrzygnięciu TSUE, polskie sądy będą mogły uwzględniać wnioski o zabezpieczenie roszczeń konsumentów, nawet jeśli bank został objęty restrukturyzacją. To przełom w ochronie praw kredytobiorców, który może mieć zastosowanie w tysiącach podobnych spraw.