12 grudnia 2024 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (sygn. C-118/23) wydał ważny wyrok w sprawie przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Bank S.A. Sprawa trafiła do TSUE z inicjatywy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który zadał cztery pytania prejudycjalne związane ze skargami na decyzję Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (BFG) z września 2022 r. Wyrok nie tylko rzuca światło na prawa kredytobiorców, w tym frankowiczów, ale także precyzuje obowiązki organów odpowiedzialnych za restrukturyzację i likwidację banku. Więcej o szczegółach sprawy w dalszej części artykułu.
Decyzja BFG o restrukturyzacji Getin Noble Bank
29 września 2022 r. Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) podjął decyzję o przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Bank S.A. Decyzja ta została zaskarżona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Skargi złożyli m.in. członkowie rady nadzorczej banku, właściciele umorzonych akcji i obligacji, wierzyciele oraz kredytobiorcy, którzy zawarli umowy kredytowe indeksowane lub denominowane do walut obcych, takich jak frank szwajcarski (CHF). W tej ostatniej grupie znajdują się również Klienci kancelarii Bochenek, Ciesielski i Wspólnicy, którzy złożyli swoje indywidualne skargi.
Co zrobił BFG? Majątek Getin Noble Bank został przeniesiony do nowego podmiotu – instytucji pomostowej, która obecnie działa jako VeloBank S.A. Jednak kluczowa dla frankowiczów kwestia to fakt, że prawa i zobowiązania związane z umowami kredytów indeksowanych do walut obcych nie zostały objęte tym przeniesieniem.
Dlaczego frankowicze mają problem z dochodzeniem swoich roszczeń?
Radca prawny Tomasz Zaremba z kancelarii Bochenek, Ciesielski i Wspólnicy, wyjaśnia, że decyzja Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (BFG) o przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Bank S.A. sprawiła, że nowo powstały VeloBank S.A. nie przejął zobowiązań związanych z kredytami indeksowanymi i denominowanymi do walut obcych. Co to oznacza? Kredytobiorcy, którzy mają roszczenia wobec Getin Noble Bank S.A. – na przykład związane z niedozwolonymi (abuzywnymi) klauzulami w swoich umowach – nie mogą ich dochodzić od VeloBanku.
Sytuacja jest dodatkowo skomplikowana, ponieważ Getin Noble Bank S.A., pozostawiony jako tzw. „podmiot rezydualny”, nie ma wystarczającego majątku, aby zaspokoić te roszczenia. Dodatkowo, w lipcu 2023 r. ogłoszono upadłość Getin Noble Bank S.A., co praktycznie uniemożliwia kredytobiorcom skuteczne dochodzenie swoich praw.
Zarzuty kredytobiorców pod lupą TSUE
Kredytobiorcy wskazują, że Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) pełnił w sprawie Getin Noble Bank S.A. kilka różnych funkcji jednocześnie – był odpowiedzialny za przymusową restrukturyzację, likwidację banku, a także działał jako gwarant depozytów i tymczasowy administrator (kurator) banku. Takie łączenie ról budzi poważne wątpliwości, ponieważ brak odpowiednich zabezpieczeń organizacyjnych i strukturalnych mógł prowadzić do konfliktu interesów w ramach tego samego organu.
Ta kwestia była przedmiotem analizy TSUE, który w wyroku w sprawie C-118/23, wyjaśnił, jakie warunki powinny być spełnione, aby zagwarantować niezależność tego organu.
– Przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59 z dnia 15 maja 2014 r. (BRRD) nie przewidują bezwzględnego zakazu łączenia różnych funkcji przez organ ustanowiony do spraw restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, na co zwrócił uwagę TSUE. Przepisy BRRD przewidują jednak, że w takiej sytuacji aktualizują się szczególne wymogi, które muszą być spełnione w celu zagwarantowania operacyjnej niezależności i unikania konfliktu interesów wewnątrz takiego organu. Podobne regulacje zostały zresztą przyjęte w prawie UE w odniesieniu do Europejskiego Banku Centralnego, który obok zadań z zakresu polityki pieniężnej, sprawuje również funkcję nadzoru ostrożnościowego. TSUE wyjaśnił w wyroku z 12 grudnia 2024 r. C-118/23, w jaki sposób sąd administracyjny powinien zbadać, czy BFG przyjął odpowiednie rozwiązania organizacyjne i strukturalne.
TSUE w sprawie Getin Noble Bank S.A. – dlaczego sprawa jest tak skomplikowana?
W postępowaniu dotyczącym skarg na decyzję BFG, strony łączy szczególny rodzaj współuczestnictwa, który obliguje sąd administracyjny do łącznego rozpoznania wszystkich skarg. Wszystkie strony – kredytobiorcy, akcjonariusze czy wierzyciele – są w tym postępowaniu traktowane wspólnie, co oznacza, że sąd musi rozpoznać wszystkie skargi łącznie. Niestety, przepisy prawa nie przewidują uproszczonych procedur, które mogłyby przyspieszyć ten proces.
Dodatkowym problemem jest to, że nawet jeśli sąd stwierdzi, że decyzja BFG była niezgodna z prawem, nie może jej uchylić ani unieważnić. Może jedynie orzec o jej wadliwości. Dla kredytobiorców oznacza to, że taka decyzja sądu nie cofnie skutków restrukturyzacji, ani nie przywróci ich praw. Jednak otwiera możliwość dochodzenia odszkodowania od BFG za poniesione straty.
Pytanie pozostaje: czy frankowicze mają szansę na realne rozwiązanie swoich problemów w tak skomplikowanej procedurze?
– TSUE zakwestionował zgodność niektórych przepisów polskiej procedury sądowoadministracyjnej, jeśli ich zastosowanie mogłoby doprowadzić do braku możliwości rozpoznania skarg w rozsądnym terminie. Ewentualne stwierdzenie, że wydanie decyzji BFG nastąpiło z naruszeniem prawa, nie uchyli jednak skutków wszczęcia przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Bank S.A. Takie rozstrzygnięcie umożliwi natomiast skarżącym wystąpienie z ewentualnymi roszczeniami odszkodowawczymi wobec BFG, jeśli okaże się, że wskutek wydania decyzji o wszczęciu przymusowej restrukturyzacji, osoby te poniosły szkodę.
Co oznacza wyrok TSUE dla dalszych działań sądu w sprawie BFG?
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 12 grudnia 2024 r. (C-118/23) nie kończy sprawy, którą rozpatruje Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie. Jest stanowi kluczową wytyczną dla dalszego postępowania. Sąd musi teraz zastosować przepisy prawa krajowego w sposób zgodny z interpretacją unijnych regulacji (BRRD), jaką wskazał TSUE.
Nasz ekspert dodaje, że wyrok wyjaśnia również, jakie kwestie sąd powinien szczególnie uważnie zbadać.
– Z wyroku TSUE wynika, jakie kwestie powinny być przedmiotem postępowania dowodowego przed sądem administracyjnym, rozpoznającym skargi na decyzję BFG. Warto zaznaczyć, że prowadzenie postępowania dowodowego nie jest typowe dla procedury sądowoadministracyjnej, która z uwagi na przyjęty w niej model kontroli działalności organów administracji, polega na kontroli decyzji pod względem jej zgodności z prawem.
Dla kredytobiorców oznacza to, że sąd będzie musiał dogłębniej przyjrzeć się działaniom BFG, co może zwiększyć szanse na lepsze zrozumienie i ocenę ich sytuacji. Jednak to, jak szybko i skutecznie sąd podejmie decyzje w oparciu o wytyczne TSUE, pozostaje kwestią otwartą.
Masz kredyt frankowy? Nie czekaj! Skorzystaj z BEZPŁATNEJ analizy umowy, a my sprawdzimy, czy możesz starać się o unieważnienie kredytu CHF.