Sprawy związane z kredytami frankowymi skutecznie sparaliżowały działalność polskich sądów. Według niektórych sędziów, są one na tyle powtarzalne, że mogłyby być efektywnie rozstrzygane przez system sądowy oparty na technologii elektronicznej, wykorzystujący dedykowany system informatyczny. Jednak pełnomocnicy, reprezentujący zarówno kredytobiorców, jak i banki, nie są przekonani co do tego rozwiązania. Istnieje także potencjalna przeszkoda w postaci Konstytucji, a zastosowanie algorytmów nie zawsze jest wystarczające do zastąpienia roli sędziego we wszystkich aspektach.
Frankowicze 2024 – czy kredytobiorcy frankowi mogą liczyć na kolejne usprawnienia w sądach?
Prof. Krystian Markiewicz, sędzia, prezes Stowarzyszenia Sędziów Polskich Iustitia twierdzi, że problem ten można byłoby rozwiązać poprzez sąd elektroniczny. Jeśli chodzi o sprawy frankowe, to obecnie, w dużej mierze, są to powtarzalne rozwiązania. Mamy określoną liczbę kombinacji, które dla systemu informatycznego nie byłyby większym problemem, żeby poprzez sąd elektroniczny móc rozstrzygać je na poziomie I instancji. Bo obecnie wszystkie sądy rozstrzygające te kwestie w I instancji – ocenia sędzia Markiewicz.
W ocenie niektórych prawników, skorzystanie z narzędzia sztucznej inteligencji do rozstrzygania spraw sądowych stoi jednak w sprzeczności z konstytucyjnym prawem każdego obywatela do sądu oraz do co najmniej dwuinstancyjnego procesu.
Według Radcy prawnego Wojciecha Bochenka wszelkie inicjatywy mające na celu poprawę i przyspieszenie procesu rozpatrywania spraw, nie tylko związanych z kredytami frankowymi, powinny być pozytywnie oceniane. Bez względu na to, czy dotyczą zmian w procedurze cywilnej czy też wprowadzenia usprawnień informatycznych.
Oczywiście nie możemy zapomnieć, że wymiar sprawiedliwości ma służyć społeczeństwu i dbać o ochronę osób, które zgłaszają się do niego, licząc na ochronę prawną i sprawiedliwe rozstrzygnięcie złożonej sprawy. Dziś możemy powiedzieć, że w sprawach frankowych mamy ukształtowane orzecznictwo, którego dominującym rozstrzygnięciem jest stwierdzenie nieważności umowy kredytowej. Na bazie tak ukształtowanego orzecznictwa, z wsparciem orzeczeń TSUE, możemy projektować działania wspomagające pracę sędziów, w tym zagadnień wykorzystujących sztuczną inteligencję np. w zakresie wspierania sędziów w analizie sprawy, weryfikacji orzecznictwa itp. Natomiast, gdyby takie rozwiązania rozważano wprowadzić w 2015 r. mogłoby to być bardzo niebezpieczne dla konsumentów, gdyż był to okres kształtowania orzecznictwa. Dlatego dobór spraw musi być bardzo dobrze przemyślany, aby nie wyrządzić krzywdy obywatelom szukającym pomocy w sądach.
Coraz więcej spraw frankowych w polskich sądach
Według Wojciecha Bochenka, to sędzia powinien ostatecznie decydować o rozstrzygnięciu sprawy, korzystając jedynie ze wsparcia i informacji dostarczanych przez ułożony algorytm. Z drugiej strony, jak podkreśla, sądy dysponują narzędziami, które mogą przyspieszyć postępowania, zwłaszcza w sprawach związanych z kredytami frankowymi. Przykładowo, nie zawsze konieczne jest przeprowadzanie wszystkich dowodów zgłaszanych przez banki. Ostatnia nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego wprowadziła dział IIb, dotyczący postępowania z udziałem konsumentów, co stanowi podstawę do usprawnienia postępowania i ogranicza zakres pism procesowych składanych przez przedsiębiorców.
Ważną zmianą było także wydanie przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej we wrześniu 2023 roku wyroku w sprawie C-139/22. TSUE wskazał, że sąd nie musi weryfikować przesłanek dotyczących abuzywności, jeśli identyczne postanowienie umowne zostało już wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych. Z kolei po grudniowych wyrokach Trybunału, konsument nie jest już zobowiązany składać przed sądem oświadczenia o skutkach nieważności umowy kredytowej. Te zmiany mają potencjał znaczącego wpływu na procesy sądowe, zwłaszcza w sprawach związanych z kredytami frankowymi, jednak dopiero najbliższe miesiące pokażą, czy spodziewany przyrost spraw frankowych wygeneruje konieczność powstania kolejnych usprawnień w zakresie rozstrzygania sporów kredytobiorców z bankami.
Więcej informacji na stronie Prawo.pl